Ko su abadžije, a ko čarugdžije?

Ko su abadžije, a ko čarugdžije? – pitanja su na koja izložbom o razvoju starih zanata i značaju majstora čije su vještine decenijama oblikovale svakodnevicu Gornjeg Milanovca odgovara Muzej rudničko-takovskog kraja. Nekada cijenjene profesije, njihov nastanak i razlozi koji su doveli do gašenja pojedinih zanata predstavljeni su na panoima i fotografijama u Muzeju „Stara Hercegovina“.

Uz neke od zanatskih alata izloženi su originali majstorskih pisama, odnosno diploma o završenom zanatu, koje su majstori u prošlosti isticali na vidnom mjestu u radnji.

Među profesijama kojima su se Gornjomilanovčani bavili od osnivanja varoši 1853. godine do današnjih dana su kovači, bojadžije, krojači, vunovlačari, časovničari, obućari i opančari.

Riječ je o zanatima čiji nazivi uglavnom jasno otkrivaju čime su se majstori bavili i koliki je njihov značaj bio.

Najbrojniji su polovinom prošlog vijeka bili sada pomalo zabravljene abadžije i čarugdžije, kaže autorka izložbe Nataša Polomac Petković, kustos-etnolog gornjomilanovačkog Muzeja.

-Termin čarugdžija mnogima je vjerovatno nepoznat. Međutim, čarugdžija je turski naziv koji se u 19. vijeku koristio za majstora koji izrađuje opanke, odnosno za opančara. Početkom 20. vijeka mijenja ga termin opančar, a čarugdžija postaje zaboravljen, kao što je danas zaboravljen i opančarski zanat. Abadžija, odnosno krojač narodnog odijela, nosi naziv od abe, tkanine od koje su izrađivali odjevne predmete – anterije, jeleke, fermene. Abadžije su sve to izrađivale od abe, odnosno nekog kvalitetnijeg sukna-rekla je Polomac Petković.

Postavka još podsjeća da je voskarsko-liciderski zanat bio objedinjen, jer su i jedne i druge zanatlije koristile pčelinje proizvode − voskari su kao osnovnu sirovinu koristili vosak, dok su licideri upotrebljavali med.

Đurčijskim zanatom u Gornjem Milanovcu bavili su se takozvani kožari, koji su obrađivali sirovu kožu i od nje izrađivale odjevne predmete.

Fotografije svjedoče i o zanatskim radnjama gornjmilanovačkih berbera, pekara, stolara i fotografa.

-To su neki zanati koji su se i danas zadržali, ali je zanimljivo da način na koji se sada obavljaju ni najmanje ne liči na ono kako se radilo prije 50 i više godina-rekla je Polomac Petković.

Osim u Gornjem Milanovcu, vrijeme i modernizacija pregazili su brojne stare zanate i u Foči. O mnogima ostale su samo legende, poput priča o čuvenim bičakčijama (nožarima), ćurčijama (kožarima), kujundžijama (ukrašavanje nakita).

-Foča je bila poznata po tehnikama lijepog ukrašavanja metala. Naročito su bili razvijeni zlatarski zanati, odnosno kujundžijski zanat kako se to tada nazivalo. Bila je poznata po izuzetnim tufegdžijama, pa se u Foču dolazilo da se zlatom i srebrom ukrašava oružje koje je bilo statusni simbol-rekao je vršilac dužnosti direktora Muzeja „Stara Hercegovina“ Danko Mihajlović.

Izložba „Od abadžije do čarugdžije“ u galeriji fočanskog Muzeja može se pogledati do 29. aprila.

Novinar: Dejan Mandić
Izvor: Radio Foča