Izložba o borbi za oslobođenje od Turaka u Muzeju do polovine decembra

Izložba „Srbi u Velikoj istočnoj krizi od 1875. do 1878. godine“, upriličena povodom stotinu pedesete godišnjice od početka ratova za oslobođenje i ujedinjenje, otvorena je u Muzeju „Stara Hercegovina“. Izložbu je priredilo Udruženje istoričara Srpske „Milorad Ekmečić“, pod pokroviteljstvom predsjednika Republike Srpske.

Ustanak srpskog naroda u Hercegovini protiv turske vlasti, koji se kasnije proširio na cijelu Bosnu, autori izložbe, univerzitetski profesori Borivoje Milošević i Radovan Subić, predstavili su na 20 informativnih panoa.

Fotografije, arhivska dokumenta, publikacije i isječci iz štampe uvršteni u postavku, vrijedna su svjedočanstva borbe Srba za život u slobodi i ujedinjenje sa srpskim kneževinama Srbijom i Crnom Gorom.

„Borba srpskog naroda za oslobođenje i ujedinjenje, što se tiče 19. vijeka, počela je u vrijeme Prvog srpskog ustanka, pa se u nekoliko manje uspješnih faza provukla sve do 1875. godine kada se jedan oružani incident pretvorio u drugi u nizu hercegovačkih ustanaka koji je doveo do jedne od najvećih diplomatskih kriza u evropskoj istoriji i to je period Velike istočne krize. U svjetskoj istoriji period od 1875. do 1878. predstavlja hronološku granicu nakon koje počinje doba koje se završava 1914. godine sarajevskim atentatom, nakon čega počinje potpuno drugi,  krvaviji vijek“, podsjetio je istoričar Radovan Subić, profesor Filozofskog fakulteta u Banjaluci.

Trogodišnji ustanak završen je 1878. godine. Viševjekovni san o slobodi nije se ostvario, a osmanskog okupatora zamijenio je austrougarski.

„Isto kao i danas, ovo podneblje bilo je mjesto gdje su velike sile odmjeravale imperijalne namjere, pa je težnja našeg naroda za slobodom, ekonomskim i društvenim prosperitetom pogažena na Berlinskom kongresu kada su velike sile diktirale uslove mira i ujedno Srbima budućnost“, rekao je vršilac dužnosti direktora Muzeja „Stara Hercegovina“ Danko Mihajlović.

Krvlju „plaćena“ sloboda je četiri decenije kasnije, ipak, izvojevana.

„Otkako postojimo na ovim prostorima borimo se za vlastitu slobodu, kulturu i tradiciju, nacionalno jedinstvo i duhovnost, a Nevesinjska puška je, između ostalog, izraz takvih napora i težnji naših predaka koji jednostavno više nisu mogli da trpe političku, ekonomsku, društvenu potčinjenost okupatoru. U prilično teškom spoljnopolitičkom momentu su poveli veliku borbu koja se nažalost po njih nije uspješno završila 1878. godine, ali je pokrenula jedan lanac istorijskih procesa koji su okončani 1918. godine konačnim oslobođenjem i ujedinjenjem, istini za volju ne u okviru srpske, već jugoslovenske države“, istakao je istoričar Borivoje Milošević, profesor Filozofskog fakulteta u Banjaluci.

Posjetioci Muzeja „Stara Hercegovina“ izložbu mogu pogledati do polovine decembra.

Novinar: Dejan Mandić
Izvor: Radio Foča